September en October 2013, werken en bruiloften.

September: Een maandje hard werken, heerlijk!
Hoogtepunt: De samenwerking met collega’s en studenten. Men had me best een beetje gemist terwijl ik in Nederland was. M’n buurvrouw, collega, afdelingshoofd en vriendin Maria-Goretti verwoordde het zo: “Oh, I am ashamed, I went to the Teacher Resource Centre every day, to re-organize materials after class, but we made a mess!” Ze vertelde me dat het een goede ervaring was geweest zo zonder mij en dat ze direct naar de directeur was gegaan om het belang van een TRC-manager aan te geven. De directeur stemde hiermee in maar vindt het niet nodig diegene eerder aan te stellen dan 2 maanden voor mijn contract is afgelopen. Hoe dan ook, door mijn tijdelijke afwezigheid, appreciëren mijn collega’s de support die ik hen geef nu des te meer!
Dieptepunt: Natuurlijk ging ik (na wat ophef en navraag in Nederland) terug naar de Rwandese arts in het ziekenhuis om de informatie over correct pilgebruik met haar te delen. Helaas wilde ze er niets van weten! Ik drukte haar op het hart (,smeekte haar bijna,) om toch nog eens navraag te doen in het belang van Rwanda! Het land is overbevolkt, de pil dan ook gratis en de regering denkt over het invoeren van de rigoureuze 1 kind per gezin wet!
Spannendste moment: De bruiloft van Ingrid, ik was getuige (heel eerlijk gezegd was de bruiloft een week eerder, namelijk op 22 augustus, maar die blog heb ik al gepost). Ze was prachtig en het was gezellig. Na afloop waren er wat korte speeches en het leukste vond ik dat iedereen gevraagd werd zich even voor te stellen. Zodoende wist iedereen precies wie, wie was en daardoor kon ik bijvoorbeeld de ouders van Darius netjes als eerste feliciteren!
Saaiste moment: Een 3 uur durende meeting op het districtskantoor in Kinyarwanda , wat ik na een jaar nog steeds nauwelijks spreek of begrijp. Waarbij ik niets anders kon doen dan wachten tot ik 2 zinnen mocht zeggen , die niemand interesseerden, over wat VSO doet en al bereikt heeft binnen het district. Maar het kan nog erger, ik heb op mijn PABO wel eens een 8 uur lange ,Genocide comemoriaal, meeting in Kinyarwanda bijgewoond zonder pauze, eten of drinken tussendoor. Toen ik daarvan thuis kwam begon ik spontaan te huilen van ellende. Maar wat ik tijdens deze 3 uur durende meeting maar weer eens besefte is dat ik kei hard werken 10 keer meer genieten vind dan 3 uur niksen!
Smakelijkste: zelfgemaakte guacamole op bruin brood.
Smerigste: casave brood, (ubugari) alle buitenlanders die ik ken vinden het stinken maar dit is het lievelingseten van veel Rwandezen (waaronder m’n huisgenoten).

Oktober: Jas mijn zusje op bezoek in Rwanda
Hoogtepunt: Voor al mijn Rwandese collega’s was het hoogtepunt dat ik mijn zusje mee nam naar de bruiloft van m’n nu (ex-)huisgenootje Felicité. De dag begon om 6 uur ’s ochtends met het tekenen op het gemeentehuis (wij lagen nog in bed), gevolgd door de dowry (om 9 uur), een traditioneel toneelspel waarbij de familie van de bruid de familie van de bruidegom uitdaagt om zoveel mogelijk koeien voor hun dochter te bieden. Er wordt een hoop gediscussieerd en uiteindelijk gaan de families akkoord. Natuurlijk gebeurt dit allemaal in Kinyarwanda maar het is toch enigszins vermakelijk. En als je (met een fles bier) wilt proosten op het nieuwe echtpaar is dit hèt moment. De rest van de dag wordt er geen alcohol meer geschonken (tenzij de familie rijk is), eten is er ook niet, maar als je gelukt hebt krijg je nog wel een flesje Fanta. De ceremonie vindt doorgaans plaats in het ouderlijk huis van de bruid, dus gingen Jasmijn en ik opzoek naar de bananentakken. Wanneer er ergens een belangrijke ceremonie plaats vindt, plaatst men versierde bananentakken langs de kant om de weg te wijzen. Eenmaal daar was het een drukte van belang, zo’n 50 gasten en 100 nieuwsgierige buurtbewoners zaten in en stonden rond een versierde plastichut op het erf. Felicité was prachtig in een traditionele jurk, en haar man, mijn collega, Minani (kind nummer 8) ook in zijn pak. De oudere dames dragen een haarband van bananenblad en de mannen een leren hoed. Hoewel ik de ingevlochten extensions prachtig vind, lijkt dit 'not done' op een bruiloft. De dames gaan altijd de dag voor de bruiloft naar de kapper om hun kroes haar te straighten en slapen dan ’s nachts met een netje op hun hoofd, in hun muggennetje. Hoewel ik liever alleen zou wonen, probeer ik de positieve kanten te zien, ik weet bijvoorbeeld als enige VSOer precies hoe Rwandese meisjes hun (vrije) tijd besteden. Na het aanschouwen van de ceremonie sloegen we het ochtend biertje toch maar af want dat maakt nogal slaperig en dat is het laatste wat we konden gebruiken in de kerkdienst die erop volgde. Snel gingen we (het was inmiddels half 2) langs huis om wat te lunchen. Eenmaal thuis bleek dat Agaat m’n andere huisgenoot de kerkdienst oversloeg en ze raadde ons aan hetzelfde te doen en even rustig te lunchen en dan de receptie in de aula van onze TTC bij te wonen, ze zou ons komen halen als het zover was. Na de lunch deed ik zelfs nog een klein dutje ,we gingen immers nog tot 6 uur ’s ochtends dansen met Theo en een VSO clubje. Het was na vijven toen Agaat weer thuis kwam. Snel trokken we een traditionele jurk aan en vroegen Agaat ons daarbij te helpen. Zij keek heel verbaasd want de ceremonie op school was al afgelopen! Helaas hadden we elkaar verkeerd begrepen. Dus stelde Theo voor om aan de laatste (vrij besloten) ceremonie van de dag deel te nemen in het huis van het zojuist getrouwde stel. En wat bleek? Deze laatste ceremonie, evenals de eerste, was het meest boeiend en ook kregen we er weer een biertje bij! Terwijl wij een biertje zaten te drinken in de woonkamer, nam de bruidegom zijn bruidje mee naar de slaapkamer om haar te ontmaagden. Vol spanning wachtten de ouders en andere gasten af of de bruidegom (merk op; niet het bruidspaar) voldaan terug kwam (dit zijn Theo’s woorden). Dertig minuten later vernomen we opgelucht dat ze inderdaad nog maagd was en het een aangename lichamelijke kennismaking was geweest. Nu kon het volledige aantal koeien overgedragen worden en het bezoek huiswaarts keren. Indien de bruid geen maagd was gebleken, of/en slecht diende in bed, kon het aantal koeien drastisch gereduceerd worden. Volgens Theo vindt de daadwerkelijke daad tegenwoordig niet meer daadwerkelijk plaats in dat halve uurtje dat de familie zit te wachten, maar is het meer symbolisch geworden. Hoe dan ook, voor mij en Jasmijn was het een memorabele dag. Vervolgens sprongen we direct op de motor voor een avondje uit, eten en dansen met een VSO delegatie ter ere van Petra’s verjaardag.
Ook wil ik nog even kwijt dat alle Rwandese vrienden het fantastisch vonden om mijn zusje te ontmoeten en nog wekelijks vragen hoe het met m’n zusje (en ouders gaat)!
Voor mij was denk ik het hoogtepunt, lekker met Jasmijn op het strand liggen met een biertje en genieten van de ondergaande zon op Amahoro eiland.
Dieptepunt: Veel Rwandezen vertellen me dat liegen in hun cultuur zit maar precies daar waar wij Nederlanders (eens) voorzichtig zijn met onze woorden, is men hier heel direct: “Je zusje is veel mooier dan jij, hoe kan dat?” En dat niet één keer maar meerdere malen. En in het Engels: “Your sister is beautiful, more then you.” “Can I marry your sister? How many cows?”
Spannendste moment: Kigali tijdens de spits, mijn motor kreeg pech en kwam niet meer vooruit. Jasmijn was al ver vooruit, zonder werkende telefoon of duidelijk adres. Snel sprong ik op een andere motor en opgelucht stapte ik af bij St. Paul, waar Jasmijn al stond te wachten. Dit is een Christelijk oord waar je goedkoop, voor 8 euro per kamer zonder ontbijt, kunt overnachten.
Saaiste moment: Dat was met stip op nummer 1 de saaifari! Voor de 4e keer hobbelde ik in de jeep door Akagera, ik ken inmiddels ieder struikje en girafje op m’n duimpje, om 4 uur ’s ochtends waren we op pad gegaan, geen wonder dat ik om de haverklap in slaap sukkelde. Ik werd enkel wakker van het gegiebel van de dames die lachten om Jasmijn die de saaifari introduceerrde. Uiteraard ben ik hierna nog tweemaal op saaifari geweest met mijn bezoek! Helaas zagen we geen olifanten of hyena’s maar wel alle andere dieren in het park en na het eten van wat saaipatti was de saaifari weer om. We maakten nog een dansje met Mary bij Jambo beach en daarna waren onze fijne dagen samen weer bijna om!
Smakelijkste: Zeker niet de saaipatti. Ah, ik weet het al: de Isafria (,nee niet Isaaifria,) kip met igitoke bananen en pinda-tomaten soep, die Etienne ons cadeau deed!
Smerigste: De stripshow waar Theo en Justin ons mee naar toe namen op Jasmijn’s eerste avond in ons streng katholieke Save! Niet de dames waren smerig wat ons betreft maar al die starende heren. Theo onderzocht mijn waardering indien hij zelf zo’n dansgroepje zou oprichten dat vrouwen aan een baan en geld helpt. Vele genuanceerde discussies volgden. Uiteindelijk zag hij er 2 maanden later vanaf.